Nurittin Günay
nrttngny@gmail.com
Dil
15/09/2020 Hazırlanışı, sunumu ve tadıyla mükemmel bir yemekten sonra dişlerimin arasına sıkışan yiyecek parçalarını çıkarmak için dilimi kullanmış, uzun bir uğraştan sonra amacıma ulaşmıştım ki “İşte dilin gücü, zaferi.” gibi bir cümle dökülüverdi dilimden. Bu cümle, dil üzerine kafa yormama, bu yazıyı yazmama vesile oldu. Nedir dil? Dil denilince akla ne gelir ya da gelmelidir? Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü öğretim üyelerinden, Doçent Doktor Dilek ERENOĞLU ATAİZİ’nin, Ankara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisinin, 2008 yılında çıkan 36. sayısında “Mehmet KAPLAN’ ın Dil Üzerine Görüşleri” isimli çalışmasında; “Dil, insanın varoluş macerasının varlık alanına ilk adımı, insanın yarattığı ve onunla var olduğu dünyasıdır.” denilmektedir. Aynı çalışmada dilin tanımı üç boyutta yapılmaktadır. Dil, genel tanımı ile “Bazı seslerin veya ses gruplarının o şeylerin hayalini uyandırması sürecinden ibarettir.” İşlevi bakımdan dil “Sadece bir araçtır.” Dil manevi bakımdan ise “Hayatın aldığı bir şekil, yaşanılan tarihin bir özetidir.” biçiminde ifade edilmektedir. Annelerin çocuklarına sütleri ve sevgileri ile birlikte dilde verdikleri, bundan dolayı “Ana dil.” teriminin ortaya çıktığı, diğer dillerin sonradan öğrenilebildiği ancak ana dilin yerini tutmadığı ve yabancı dil teriminin de buradan geldiği ifade edilen araştırmada; Ana dilin insanları ailesine, akrabalarına, milletine ve tarihine bağladığı belirtilmektedir. Anadilini kaybeden milletlerin genelde sömürge toplumları oldukları unutulmamalıdır. Örneğin, Batı Afrika’da küçük bir ülke olan Gambiya 1965 yılına kadar İngiliz sömürgesi olduğu için resmi dili İngilizcedir. Dil üzerine yapılan bu kadar açıklamadan sonra dili biraz da değişik açılardan inceleyelim. Dil kullanılışına, anlamına, ifade biçimine vb. betimlemelere göre çok değişik biçimlerde kullanılabilir. Evde, okulda, sokakta, toplumda, arkadaş ortamı gibi bir çok alanda konuşmalarımız değişebilir, dilimiz incelip kalınlaşabilir, sivrilebilir, alçalabilir ya da yükselebilir. Bazen sıcaklığı ile bizi birbirimize bağlarken bazen keskin bir bıçak gibi yaralayıp uzaklaştırmakta, bazen her şeyi unutturup çiftetelli oynar gibi coşturmaktadır dil. Dil üzerine söylenecek, yazılacak o kadar çok şey var ki “Yazsam cilt cilt kitap olurdu.” Denilebilir aslında. Yazımızı, insan yaşamında bu kadar önemli olan dil ile ilgili söylenmiş bazı atasözleri ve deyimleri hatırlayarak tamamlayalım. · Bıçak yarası geçer ama dil yarası geçmez · Bana benden olur her ne olursa, başım rahat olur dilim durursa · Eli dar olanın dili kısa olur · Tatlı dil yılanı deliğinden çıkarır · Dilin müşterisi kulaktır · Tatlı dil, yılan dil, çatal dil · Dil yarası · Dili tutulmak, dili dolaşmak, diline vurmak · Ana dil, yabancı dil, roman dili, şiir dili |
Yorumlar |
Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yapmak için tıklayın |
Yazarın diğer yazıları |
Babamın Jübilesi - 12/10/2021 |
Zamansız yağan bir yağmur gibi Apansız geldi sorunlar Ve yakıp yıkmaya Ve yürekleri dağlamaya başladı acılar Ve fırtına öncesi sessizlikti ağıtlar |
Gülden - 28/03/2021 |
Adını gül koydum çiçeklerin en güzeli gülden |
Tarihin Tanıkları - 05/03/2021 |
Tarihin Tanıkları |
Yaprak Dökümü - 05/03/2021 |
Yaprak Dökümü |
Atasözleri - 19/12/2020 |
Atasözleri, halk kültürünün bir yansımasıdır. |
Yangın - 20/11/2020 |
Sadece ağaçlar mıydı, toprak hırsı ve rant uğruna cahilce, bilinçsizce çakılan çakmağın, atılan sigaranın, kırılmış camın çıkardığı, rüzgarla şiddetlenip harlanıp büyüyen; yeri çıplaklaştıran, göğü kirleten, ocakları söndüren, hayvanları öldüren.... |
İyi Saatte Olsunlar - 20/11/2020 |
İyi saatte olsunlar geliyor bazen bana. Epey de kalabalık geliyorlar. Genellikle çok uzun kalmıyorlar ama kaldıkları anı dolu dolu yaşıyoruz birlikte. |
Çocukluğumun Oyunları - 24/10/2020 |
Çocukluğum Mersin Antalya yolu üzerinde şirin bir kasaba olan Limonlu’da geçti. Evimiz yoldan dağlık kesime doğru eskiköy denilen yerdeydi. |
Kaderim - 03/10/2020 |
Bilmiyorum kaç çift vardır, yolları bizim gibi kesişen, hikâyeleri bizimkine benzeyen? |
Devamı |